با ورود به مجموعه باید از دهلیزی عبور کنید که برای هرچه زیباتر شدن آن، گالری نقاشی در دهلیز برپا شده‌است. خانه رنجبران مربوط به دوره قاجار است و در سمنان، معبر کهن دژ واقع شده و این اثر در تاریخ 25 اسفند 1380 با شماره? ثبت 5663 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است اتاق‌های شرقی و غربی این خانه تاریخی هم به امور فرهنگی و هنری اختصاص یافته‌است. در اتاق شرقی، اجناس قدیمی شامل کلکسیون قفل‌ها، تمبرها، اسناد قدیمی، قرآن خطی، کلکسیون سکه و اسکناس و .... به نمایش عموم گذاشته شده‌است.
اتاق غربی هم به کارگاه سنگ‌تراشی و زیورآلاتی که از سنگ‌‌های تزئینی اطراف سمنان درست شده‌است اختصاص یافته‌است. زیورآلات هم شامل طرح‌های مختلفی می‌شود که برای فروش در همین مکان درنظر گرفته شده‌است.
کارگاه صنایع دستی که اختصاص به گلیم‌بافی دارد هم هنوز به‌طور کامل به بهره‌برداری نرسیده‌است.
فهرست مطالب
فصل اول: معرفی سمنان
تاریخچه سمنان:
وجه تسمیه قومس یا کومش:
وجه تسمیه سمنان:
موقعیت استان سمنان:
ویژگی‌های اقلیمی استان سمنان:
معماری مناطق گرم و خشک:
ویژگی‌های معماری ساختمان های سمنان:
پیشنهاد ایده‌های صرفه‌جویی انرژی منطبق بر معماری شهر سمنان:
موقعیت شهر سمنان:
پیدایش شهر سمنان:
مطالعات کالبدی- فضایی:
تعیین محدوده بافت تاریخی:
شناخت و معرفی ساختار قدیمی شهر تاریخی:
شناخت عناصر، فضاها، راسته‌ها، میادین، گذرها، محورها، مجموعه‌ها، لبه‌ها و محوطه‌های باارزش تاریخی، فرهنگی، کالبدی و مذهبی:
ارزشمندی بناها برحسب فرهنگی و اجتماعی:
ارزشمندی برخی از مکان‌ها از دیدگاه باستان‌شناسی و علمی:
فصل دوم:معرفی بنا
مرکز محله کهندژ:
خانه رنجبران:
مصالح مورد استفاده در بنا:
تزئینات خانه رنجبران:
آسیب های بنا:
